لاله
مهندس مجتبى شريعتپناهى
در زيبايى لاله همان قدر بس كه گفتهاند از خونِ جوانان وطن دميده است. اين گل زيبا كه سمبل شهادتهاى افتخارآفرين و ايثارگرىهاى جوانانِ اين مرز و بوم است، به ايران و در واقع قسمتهايى از آسياى مركزى تعلق دارد. لالههاى وحشى از ديرباز در مناطق كوهستانى كشور ما لالهزارها را به زينت گلهاى زيبايشان آراستهاند. در ادبيات فارسى و تركى اين گياه زيبا بسيار مورد توجه قرار گرفته است. گفته شده پدران ما در قرن شانزدهم ميلادى نام چشم خورشيد را بر آن نهاده بودند.
لاله، تاريخى پرفراز و نشيب را طى كرده، معلوم نيست كه در چه سالى وارد اروپا شد اما اين اعتقاد وجود دارد كه اول بار در سال 1554 ميلادى بذر لاله توسط يك سفير از قسطنطنيه به آلمان برده شد و بعد در هلند باغ كوچكى را به آن اختصاص دادند. در اروپا لاله نشانه پيروزى و ثروت به حساب آمد و پرورش آن همهگير شد.
لالهها نمىميرند، وقتى عمر گل تمام شد پياز لاله براى سالهاى بعد قابل استفاده است.
مشخصات گياهشناسى:
گياهى است با نام علمى توليپا Tulipa، از خانواده ليلياسه Liliaceae، برگهايش بيضىشكل يا نيزه اى اند.
از ميان برگها ساقهاى بلند و كشيده سبز شده و گل با شش گلبرگ رنگى در نوك ساقه گلدهنده ظاهر مىشود. رنگ گلها ممكن است سفيد، قرمز، صورتى يا زرد باشد.
تنوع رنگ گلها به دليل ژنهايى است كه در پياز وجود دارد، در موقع خريدارى پياز مىتوان وضعيت رنگ گلها را از توليدكننده پياز پرسيد. پياز در واقع نوعى ساقه زيرزمينى است كه داراى مواد مغذى بوده و موجب رشد و زندگى اندام هاى گياه مىشود.
روش تكثير لاله:
لاله به وسيله كاشت پياز تكثير مىشود، در زمان رشد، جوانههاى كنارى پياز نيز رشد
نموده و غدههاى جديد را توليد مىكنند.
روش كاشت پياز:
مناسبترين زمان براى كاشت پياز لاله، اواخر پاييز است. خاكى كه براى اين گياه انتخاب مىشود بايد سرشار از ماسه و شن و كاملاً قابل نفوذ باشد. از آن جايى كه آفتاب را دوست دارد بهتر است در محلهاى آفتابگير كاشته شود.
عمق مناسب براى كاشت پياز ده سانتىمتر است اما براى پيازهاى درشت مىتوان آنها را در عمق پانزده سانتىمترىِ زمين كاشت. پيازها را در كنار يكديگر بكاريد و رويشان را با كاه، برگهاى خشك يا كمپوست بپوشانيد تا از سرماى زمستان محافظت شوند. اين پوشش را در بهار كنار بزنيد. لالههايى كه به اين ترتيب كاشته مىشوند در ماههاى فروردين و ارديبهشت به گل مىنشينند.
تذكر:
توجه داشته باشيد هدف از كاشت پياز در پاييز اين است كه پيازها يك دوره سرما را ببينند، در طول فصل پاييز تا اواخر زمستان نياز به آبيارى ندارد، در مناطق خشك و كم باران از اواخر زمستان به مقدار كم به آن آب بدهيد.
عمليات بعد از گلدهى:
زمان گلدهىِ لاله ماههاى فروردين و ارديبهشت است. بعد از پايان عمر گلها، آبيارى را قطع نموده و ساقه گلدهنده را با قيچى جدا كنيد و به گياه فرصت بدهيد تا برگهايش خشك شوند. وقتى برگها خشك شدند، پيازها را به آرامى طورى كه آسيب نبينند با بيلچه از زمين خارج كنيد. از بالاى غدهها، برگها و اندامهاى هوايى را بريده و خاكهاى اطرافِ غدهها را با دستمالِ خشك تميز كنيد. اين پيازها بايد براى كاشت مجدد (يعنى پاييز) در محل خشك و خنك كه تهويه داشته باشد نگهدارى شوند.
توضيح:
از نگهدارى پياز در كيسههاى پلاستيكى كه فاقد جريان هوا هستند خوددارى نماييد. مناسبترين ظروف براى نگهدارى پياز، سبدهاى حصيرى هستند، اين سبدها را در محلى با دمايى معادل 18 تا 20 درجه سانتىگراد قرار دهيد.
توليد لاله زودرس:
با كمى ابتكار و صرف وقت مىتوانيد كارى كنيد كه لاله در زمستان به گل بنشيند، براى اين كار در اوايل پاييز هر 5 تا 10 عدد پياز را در يك گلدان بكاريد. (از خاك سبك يعنى ماسه و كودبرگ استفاده كنيد) گلدان را تا اواخر پاييز در هواى آزاد قرار دهيد تا پيازها ريشه بزنند سپس گلدان را به قسمت داخل ساختمان يا گلخانه منتقل كنيد در اين صورت لاله در اواسط زمستان گل مىدهد.
مراقبتهاى لازم:
زمانى به لاله آب بدهيد كه خاك خشك شده باشد. جمع شدن آب در خاك و رطوبت زياد، موجب پوسيدگى پياز مىگردد.
در موقع كاشت، پيازهاى سالم را از انواع ناسالم جدا كنيد، يك پياز آلوده، خاك و در نتيجه همه پيازها را آلوده مىكند.
لاله به كود احتياجِ چندانى ندارد، در صورت تمايل مىتوان از كودهايى كه مواد معدنى دارند استفاده نمود. اما بهتر است از كود ازته استفاده نكنيد. لاله نقش مهمى در طراحى باغچه، بازى مىكند، كاشت تعداد زيادى پيازِ لاله در گوشهاى از باغچه جذابيت خاصى به باغچه مىبخشد، ضمناً بسيار مناسبِ پرچينهاى سنگى و قسمتهايى از باغچه است كه با قلوهسنگ تزيين مىشوند.
چگونه از گل بريده لاله استفاده كنيم؟
هميشه گل لاله را از انتهايىترين قسمت ساقه جدا كنيد تا ساقه بلندى داشته باشد. ساقه گل زمانى بايد جدا شود كه گل هنوز حالتِ غنچه دارد و كاملاً شكفته نشده است. غنچهها به آرامى در داخل اتاق باز شده و فضا را معطر مىكنند.
همه روزه آبى را كه گل بريده در آن قرار دارد عوض نموده و از آب تازه استفاده كنيد.